15 kwietnia 1999 r. powołano Sojusz Lewicy Demokratycznej, z koalicji lewicowych ugrupowań powołano partię polityczną, na jej czele stanął przewodniczący SdRP Leszek Miller. W 15. rocznicę istnienia SLD warto przypomnieć najważniejsze fakty z jego historii.
Politycy lewicy, którzy działali pod szyldem Sojuszu Lewicy Demokratycznej, wpierw jako koalicji, a od 1999 r. jako partii, mają swój niebagatelny wkład w budowę trzech filarów, na których budowano pomyślność naszego kraju w ciągu ostatnich 20 lat. Pierwszy z nich to Konstytucja RP z 1997 r., drugi to wzmacnianie Polski samorządowej, trzeci to wejście Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r.
Koalicja Sojusz Lewicy Demokratycznej powstała 16 lipca 1991 roku. Początkowo SLD był koalicją kilkudziesięciu partnerów – partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społecznych. Wśród nich najważniejszą rolę odgrywały Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP) i Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ). SLD wygrał wybory parlamentarne w 1993 roku i dokonał socjalnej korekty neoliberalnej polityki pierwszych lat transformacji. Na czele lewicowych rządów stali Józef Oleksy i Włodzimierz Cimoszewicz. W 1995 roku Aleksander Kwaśniewski – przewodniczący SdRP – został wybrany Prezydentem RP i jako jedyny polityk po 1989 roku pełnił urząd głowy państwa przez dwie kadencje. Głównym osiągnięciem SLD w latach 90. było przyjęcie w ogólnonarodowym referendum Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Przewodniczącymi Konstytucyjnej byli politycy Sojuszu i to oni wypracowywali kompromis z innymi siłami politycznymi chcącymi budować Polskę nowoczesną i otwartą. Konstytucja z 1997 roku gwarantuje szereg praw obywatelskich, w tym prawo do bezpłatnej edukacji i opieki zdrowotnej. Gwarantuje ona również obowiązywanie, najbardziej demokratycznej, pięcioprzymiotnikowej ordynacji wyborczej w wyborach do Sejmu. Należy również przypomnieć, iż to posłowie koalicji SLD wraz partnerami politycznymi dwukrotnie liberalizuje ustawę dotyczącą przerywania ciąży. W 1994 r. ustawę wetuje prezydent Lech Wałęsa. W 1996 r. ustawę podpisuje prezydent Aleksander Kwaśniewski, ale trafia ona do Trybunału Konstytucyjnego, który w 1997 r. uznaje, że aborcja z powodów społecznych jest niezgodna z konstytucją.
Partia SLD swoje największe zwycięstwo odniosła w koalicji z Unią Pracy, odnosząc zdecydowany sukces w wyborach parlamentarnych w 2001 roku. Leszek Miller zostaje premierem koalicyjnego rządu. Głównym jego celem było zakończenie rokowań akcesyjnych z Unią Europejską, które - na skutek zaniedbań poprzedniego, prawicowego rządu - były opóźnione. Premier Leszek Miller z sukcesem kończy negocjacje akcesyjne na szczycie w Kopenhadze w grudniu 2002 roku. Następnie rząd SLD-UP-PSL organizuje skuteczną kampanię informacyjną, która zachęciła Polaków do powiedzenia „Tak” członkostwu Polski w Unii Europejskiej. Po raz pierwszy w historii w ogólnokrajowym referendum wzięła udział ponad połowa uprawnionych do głosowania. W Atenach premier Leszek Miller oraz minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz składają podpis pod traktatem akcesyjnym i Polska 1 maja 2004 r. staje się członkiem Unii Europejskiej. Przez te 14 lat Polska pozyskała z unijnego budżetu blisko 110 mld euro netto, czterokrotnie zwiększyła eksport, powstało ponad 2,5 mln nowych miejsc pracy, wyraźnie wzrosła siła nabywcza Polek i Polaków.
Drugim ważnym elementem, który rzutował na kształt polityki rządu koalicji SLD-UP-PSL była stagnacja gospodarcza odziedziczona po rządzie AWS-UW i Leszku Balcerowiczu jako ministrze finansów. Sławna „dziura Bauca” szacowana na blisko 90 mld złotych oraz wzrost gospodarczy na poziomie 0,2 PKB, to punkt startu rządu Leszka Millera w 2001 r. Kiedy Sojusz oddawał władzę, wzrost kształtował się na poziomie 7% PKB, bezrobocie zaczęło spadać, a finanse publiczne zostały ustabilizowane.
W okresie przygotowań do akcesji Unijnej, parlament dostosował ponad 800 ustaw do prawa unijnego, w tym okresie wdrożono w sumie ponad 4 tys. aktów wykonawczych. Pomimo napiętego budżetu wdrażano prospołeczne projekty: „Wyprawka Szkolna”, czy też „Szklanka mleka dla każdego ucznia”. Pomimo skromniejszych, od obecnie dostępnych, środków w budżecie to rząd Leszka Millera dokonuje największych postępów w modernizacji armii, kupuje samoloty wielozadaniowe F-16 oraz pojazdy opancerzone Rosomak. Za rządów SLD uchwalono ustawę o wolontariacie i organizacjach pożytku publicznego z możliwością przekazania na nie 1%, a także powołano Polski Instytut Sztuki Filmowej, który stworzył nowy system zarządzania i finansowania polską kinematografią, który w efekcie umożliwił produkcję filmów nie tylko nagradzanych (min. Oskarem), ale przede wszystkim oglądanych.
Wraz z reformą samorządową oraz coraz większym strumieniem funduszy unijnych, nową siła napędową Polski stały się samorządy, które dzięki rządowi Leszka Millera otrzymały stabilne źródło dochodów własnych, poprzez udział w podatkach płaconych przez płatników PIT i CIT.
Istotne wzmocnienie pozycji małych ojczyzn, było kolejnym istotnym osiągnięciem Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Wprowadzenie bezpośrednich wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast zdynamizowało działalność lokalnych liderów, którzy od 2002 r. ponosili osobistą odpowiedzialność przed wyborcami. Ustawa o finansach samorządu terytorialnego z 2003 r. zapewniła stabilne finansowe podstawy działalności małym ojczyznom. Wejście Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku spowodowało rozkwit samorządów, przede wszystkim dzięki unijnym funduszom spójności. W Polsce, to właśnie na szczeblu lokalnym na przestrzeni ostatnich lat można zaobserwować największą pozytywną zmianę i energię patriotów małych ojczyzn, którzy rozwijali i rozwijają swoje małe ojczyzny.
W tym miejscu należy przypomnieć, że SLD nigdy nie sprawowało władzy samodzielnie. W latach 1993- 1997 Sojusz był w koalicji z konserwatywnym Polskim Stronnictwem Ludowym. W latach 2001- 2003 rządziła koalicja SLD-UP-PSL, a do 2005 r. Sojusz współtworzył rządy mniejszościowe, wpierw pod przywództwem Leszka Millera i od 2004 r. Marka Belki. Jest to niezwykle istotny element, który należy brać pod uwagę ocenę inicjatyw podejmowanych przez lewicę w tamtych latach.
Lewica potrafiła dokonywać sztuki, która prawicy nigdy się nie udała - zmobilizować społeczeństwo do poparcia pozytywnych idei. Idei, które obroniły się w procedurze demokracji bezpośredniej – referendum. Pierwsza z nich, Konstytucja RP w referendum 25 maja 1997 roku zgromadziła poparcie 52,71% uczestników głosowania. Druga, wejście Polski do Unii Europejskiej w referendum 7-8 czerwca 2003 r. uzyskało poparcie 77,45% % biorących udział w głosowaniu. Należy również pamiętać, że to Konstytucja RP z 1997 r. stworzyła dobrą podstawę prawną do wejścia Polski w struktury Unii Europejskiej.
Nie można zapomnieć, że zanim SLD w 2001 r. świętowało sukces w wyborach parlamentarnych, lewica oklaskiwała zdobycie po raz drugi najwyższego urzędu w Polsce przez Aleksandra Kwaśniewskiego. Dotychczasowy prezydent RP 8 października 2000 r. wygrał już w I turze wyborów i zdobył 53,10% głosów – tego wyczynu konkurencji politycznej również nie udało się powtórzyć.
Na przestrzeni lat, poprzez prezydentów miast oraz radnych wszelkich szczebli, Sojusz stawał się w coraz większym stopniu partią samorządową, gdzie realizował swój program i pokazywał nowe pomysły. Sztandarowym przykładem innowacyjnego spojrzenia na samorządy była propozycja finansowania przez nie zabiegów in vitro. Po raz pierwszy pomysł refundowania zabiegów in vitro przez samorząd zgłasza Wojciech Olejniczak w kampanii samorządowej w 2010 r., ale faktem stało się to dopiero dwa lata później w Częstochowie, kiedy to prezydent z legitymacją Sojuszu Krzysztof Matyjaszczyk wdrożył program refundacji zabiegów in vitro w życie.
Jednakże początek tej historii znajdziemy w 2005 r., kiedy to Marek Balicki, minister zdrowia w rządzie SLD przyjął pierwszy w historii program zdrowotny finansowania in vitro ze środków publicznych na lata 2006-2008. Po objęciu władzy przez PiS w listopadzie 2005 r. program został wstrzymany. Platforma Obywatelska wznawia ten projekt dopiero po 6 latach w 2013 r. Założenia refundacji ze środków publicznych bazujący na programie Sojuszu z 2005 r. oraz prezydenta Częstochowy Krzysztofa Matyjaszczyka z 2012 r. SLD w Sejmie składało projekty regulujące kwestię in vitro w 2009 i 2011 roku. Obecnie z inicjatywy samorządowców SLD w całej Polsce uruchomiane są lokalne programy refundacji zabiegów in vitro: Łódź, Częstochowa, Bydgoszcz, Poznań, Sosnowiec.
Wszędzie tam, gdzie Sojusz ma wpływ na samorządy, pojawiają się kolejne prospołeczne inicjatywy. Samorządy nie tylko skorzystały na możliwości pozyskiwania środków z Unii Europejskiej, ale również rosnąca gospodarka zapewniała coraz większe dochody do samorządowych budżetów. Darmowe bilety dla seniorów, którzy ukończyli 65 rok życia oraz dla uczniów, powrót gabinetów dentystycznych do szkół, jadłodzielnie, karty seniora ze zniżkami do placówek kulturalnych, rozwój budownictwa komunalnego, inwestycje w sport dzieci i młodzieży – to wiele z prospołecznych inicjatyw radnych i działaczy SLD.
W Sejmie Sojusz już jako partia opozycyjna cały czas zgłaszała własne inicjatywy, zarówno podczas pierwszych rządów PiS, jak i już za czasów koalicji PO-PSL, posłowie Sojuszu wielokrotnie składają projekty ustaw dotyczących min. podwyższenia płacy minimalnej, związków partnerskich, czy też zniesienia abonamentu radiowo-telewizyjnego. Należy podkreślić, iż posłowie SLD głosowali przeciwko podniesieniu wieku emerytalnego.
Trzecim ważnym polem aktywności staje Parlament Europejski, który ma wpływ na 80% prawa obowiązującego w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Tylko w ostatnim okresie posłankom i posłom lewicy udaje się przeprowadzić min.: Pakiet Kolejowy oraz raport dotyczący kierunków modernizacji europejskiej edukacji. Przyjęcie obu tych dokumentów to zwieńczenie wieloletniej pracy, która nie tylko wymagała ogromnej wiedzy merytorycznej, ale i umiejętności wypracowywania kompromisów z innymi grupami politycznymi. Za przyjęciem Pakietu Kolejowego stoi prof. Bogusław Liberadzki, który przedłożył projekt oraz przeprowadził go przez Parlament Europejski. Zgodnie z założeniami Pakietu: pasażerowie uzyskują więcej praw na wzór tych, które już posiadają pasażerowi linii lotniczych: spóźnienia będą wiązać się z odszkodowaniami, będzie pomoc dla osób niepełnosprawnych oraz przestrzeń dla transportu rowerów. Za raportem dotyczący modernizacji edukacji w państwach Unii Europejskiej stoi Krystyna Łybacka, która potrafiła zdobyć poparcie dla wielu nowych rozwiązań u różnych grup politycznych. Co zawiera raport? Zmienia punkt ciężkości w myśleniu o kształceniu - przede wszystkim dzisiejsza edukacja nie kończy się na szkole, źródła wiedzy są wielorakie i system szkolnictwa musi zacząć to uwzględniać.
Rok 2015 to czas największych porażek SLD, ich konsekwencją jest wypadnięcie partii z parlamentu i mierzenie się z konkurencją polityczną, jako partia pozaparlamentarna. Jest to czas nauki funkcjonowania w nowych realiach, które wymagają zupełnie innych form działań i wpływu na scenę polityczną. Bardzo skutecznym narzędziem okazuje się uczestnictwo w obywatelskich zbiórkach pod projektami ustaw, kiedy to udaje się mobilizować znaczne grupy społeczne i inicjować ważne dla debaty publicznej tematy. „Ratujmy Kobiety” i kwestia praw kobiet; obrona praw emerytów mundurowych, którzy w przez PiS zostali dotknięci odpowiedzialnością zbiorową i znacznym obcięciem świadczeń; kwestia finansów kościołów oraz ujawnienie i opodatkowanie ich dochodów - to przykłady inicjatyw obywatelskich, w których Sojusz brał udział. Niezwykle istotnym elementem działalności SLD przez ostatnie 4 lata, była obrona Konstytucji RP, która wielokrotnie była łamana przez obóz władzy tworzony przez Zjednoczoną Prawicę.
W 2017 r., z ogromną przewagą głosów prof. Bogusław Liberadzki zostaje wybrany na funkcję wiceprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego, po raz kolejny okazuje się, że w Unii Europejskiej liczą się umiejętności budowania porozumienia, a konflikt w długofalowym rozrachunku jedynie szkodzi.
W 2019 r. dokonano sztuki, która do tej pory nie udała się nikomu na polskiej scenie politycznej – Sojusz Lewicy Demokratycznej wrócił do parlamentu i wprowadził 24 posłanek i posłów. Zanim jednak to nastąpiło, wiosną w wyborach do Parlamentu Europejskiego Sojusz zdobył 5 mandatów, startując w ramach Koalicji Europejskiej. Komentatorzy w zależności od przekonań chwalili lub ganili KE za zbytni skręt w lewą stronę. Jesienią w wyborach parlamentarnych SLD współtworzy - z Partią Wiosna i z Partią Razem - koalicję Lewica! Historyczne porozumienie na lewicy premiują wyborcy i dają mandaty 49 posłankom oraz posłom, a także dwójce senatorów.
Wydawałoby się, że SLD i lewica najtrudniejsze czasy ma za sobą, ale dotychczasowe wydarzenia 2020 roku najlepiej obrazuje chińskie porzekadło: "abyś żył w ciekawych czasach".
https://sld.org.pl/aktualnosci/5259-15-kwietnia-1999-r-powolano-sld